Από τις 26 Νοεμβρίου η Ονδούρα βρίσκεται σε μια βαθιά πολιτική κρίση, γύρω από την οποία είναι αξιοσημείωτη η σιωπή των διεθνών δικτύων ενημέρωσης. Όσο για τα ελληνικά μέσα, είναι απορίας άξιο γιατί δεν τοποθετούνται για το ζήτημα της εκλογικής νοθείας οι γνωστοί Μπάμπης και Άρης του Σκαϊ, που κόπτονται για τις δημοκρατικές ελευθερίες σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως η Βενεζουέλα.

Το χρονικό μιας προδιαγεγραμμένης επανεκλογής

Η 26^η Νοεμβρίου 2017 ήταν ημέρα εθνικών εκλογών στην Ονδούρα. Οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι ήταν ο απερχόμενος πρόεδρος Juan Orlando Hernández, επικεφαλής της δεξιάς παράταξης Εθνική Συμμαχία και ο Salvador Nasralla, που ηγείται της Συμμαχίας της Αντιπολίτευσης ενάντια στη Δικτατορία.

Ο  Hernández  έχει πολύ στενές σχέσεις με τον John Kelly, δεξί χέρι του Τραμπ. Ο Nasralla, από την άλλη, είχε αναγάγει σε κεντρικό σύνθημα της προεκλογικής του εκστρατείας την καταπολέμηση της διαφθοράς και αυτοπαρουσιαζόταν ως ο μοναδικός υποψήφιος που δεν έχει λάβει χρηματοδότηση από οικονομικούς ομίλους. Ο συνδυασμός του αποτελούνταν από τρεις κεντροαριστερές παρατάξεις, μεταξύ αυτών και το Κόμμα Ελευθερία και Επανίδρυση (LIBRE) του διωχθέντος από το πραξικόπημα προέδρου, Μανουέλ Σελάγια.

Το βράδυ της Κυριακής των εκλογών με το 57%, των ψήφων να έχει καταμετρηθεί, το Ανώτατο Εκλογικό Δικαστήριο (TSE) έδωσε την πληροφορία ότι ο Νasralla σημείωνε ένα προβάδισμα της τάξης του 5%. Ο επικεφαλής του Δικαστηρίου, Marco Ramiro Lobo, χαρακτήρισε αυτή την τάση ως «μη αναστρέψιμη». Ωστόσο, την επόμενη μέρα, τo TSE ισχυρίστηκε ότι το πληροφοριακό του σύστημα εμφάνισε κάποιο πρόβλημα, ότι καθυστερούσε να «ενημερώσει» τα εκλογικά αποτελέσματα και ότι το τελική έκβαση θα αργούσε να γίνει γνωστή. Την Τετάρτη το TSE ανακοίνωσε ξαφνικά ότι η διαφορά είχε μειωθεί στο ελάχιστο. Και οι δύο υποψήφιοι έσπευσαν τότε να αυτοανακηρυχθούν νικητές.

Οι υποψίες περί νοθείας άρχισαν να εξαπλώνονται, όπως και οι διαμαρτυρίες σε ολόκληρη τη χώρα. Ακολούθησε άλλο ένα πρόβλημα στο πληροφοριακό σύστημα: συνεχή μπλακ-άουτ που διήρκεσαν πολλές ώρες, κατά τη διάρκεια των οποίων, χάθηκαν στοιχεία για περίπου 5.000  εκλογικούς καταλόγους. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζήτησαν να γίνει ανακαταμέτρηση, αίτημα το οποίο το TSE απέρριψε. Το βράδυ της ίδια μέρας, το TSE ανακοίνωσε ότι σε ποσοστό 88% των ψήφων, το αρχικό αποτέλεσμα είχε αντιστραφεί και ότι προηγούνταν πλέον ο Hernández!

Την Πέμπτη, δηλαδή τέσσερις μέρες μετά τις εκλογές ανακηρύχθηκε ως τελικός νικητής ο Hernández με ποσοστό 42,98% έναντι 41,39% του Nasralla.

Όπως ήταν αναμενόμενο, ακολούθησαν διαδηλώσεις και συγκρούσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας Τεγκουσιγκάλπα, τόσο εκτεταμένες, που την 1^η Δεκεμβρίου ο Hernández κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Για δέκα μέρες οι δημόσιοι χώροι, οι δρόμοι και τα κτήρια όπου υπήρχαν συγκεντρώσεις ή καταλήψεις, θα υπάγονταν στη δικαιοδοσία του στρατού. Επιβλήθηκε, επίσης, απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 6 το πρωί.

Η πρωτοβουλία του Hernández να επιβάλει στρατιωτικό νόμο, συνιστά μια επιπλέον εκτροπή, καθώς το Σύνταγμα προβλέπει ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να τη λάβει μόνο ο πρόεδρος της χώρας. Αλλά εκείνη τη στιγμή τυπικά δεν υπήρχε πρόεδρος. Ο Hernández ήταν απερχόμενος πρόεδρος, εφόσον ήταν υποψήφιος.

Ως απάντηση στην εξέγερση, επιστρατεύτηκαν οι πιο “βρώμικες” μονάδες της στρατιωτικής αστυνομίας. Οι νεκροί μέχρι τα τέλη Δεκέμβρη έφταναν τους 34.

Μετά από τρεις περίπου εβδομάδες αβεβαιότητας, κατά τις οποίες ολοκληρωνόταν η διασταύρωση των αποτελεσμάτων από τους διεθνείς εκλογικούς παρατηρητές, στις 17 Δεκεμβρίου, πρώτη η Επιτροπή των απεσταλμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακοίνωσε ότι τα ευρήματα επιβεβαίωναν την καταμέτρηση του TSE.

Την επόμενη μέρα έσπευσαν να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση Hernández οι συντηρητικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, και ακολούθησαν η Κίνα, το Ισραήλ, η Ισπανία και οι Η.Π.Α. Το CNN, βέβαια, είχε αναδείξει νικητή τον Hernández, πριν καν βγουν τα επίσημα αποτελέσματα, ενώ δύο μέρες μετά τις εκλογές, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Rex Tillerson, διαβεβαίωνε ότι η Ονδούρα είναι μία χώρα όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα γίνονται σεβαστά. Με αυτή τη δήλωση, το Στέητ Ντηπάρτμεντ έδινε το πράσινο φως για την εκπλήρωση του σχεδίου νοθείας μέχρι τέλους.

Οι ενδείξεις της νοθείας

Δεν είναι μόνο τα μυστηριώδη μπλακ-άουτ. Ούτε ότι συνήθως τα αποτελέσματα ανακοινώνονται το αργότερο την επόμενη μέρα των εκλογών. Οι υποψίες στρέφονται ενάντια στο ίδιο το TSE, ο Πρόεδρος του οποίου έχει τοποθετηθεί απευθείας από την κυβέρνηση. Σε συνεργασία με το στρατό και την αστυνομία, το ΤSE εμπόδιζε με κάθε τρόπο τη δουλειά των δημοσιογράφων και των διεθνών παρατηρητών, ενώ σε πολλές περιπτώσεις κατάσχεσαν το οπτικοακουστικό τους υλικό. Ενδεικτικό είναι το δελτίο τύπου που εξέδωσαν οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ Berta Soy Yo, το οποίο ερευνά τη δολοφονία της γνωστής αγωνίστριας Μπέρτα Κάσερες. Καταγγέλλουν ότι η καταμέτρηση των ψήφων γινόταν χωρίς την παρουσία εκλογικών παρατηρητών, τους οποίους το TSE έδιωξε, με την αιτιολογία ότι δεν είχαν την κατάλληλη διαπίστευση (την οποία το ίδιο είναι αρμόδιο να εκδώσει). Επιπλέον, ο δημοσιογράφος Allan Nairn του δικτύου Democracy Now, έγραψε στις 30 Νοεμβρίου ότι είδε στέλεχος του TSE σε ιδιωτική συνομιλία του να γράφει: «η απάτη έγινε».

Ένας άλλος εκλογικός παρατηρητής από την Αργεντινή, έκανε γνωστό ότι στα εκλογικά κέντρα, υπήρχαν άνθρωποι του κυβερνητικού κόμματος, οι οποίοι ακολουθούσαν τους πολίτες που πήγαιναν να ψηφίσουν, τους έκαναν υποδείξεις και στη συνέχεια σημείωναν τα ονόματα τους σε λίστες. Άλλωστε σε πολλά σχολεία, τα αυτοσχέδια παραβάν ήταν τρία χαρτόνια, ανάμεσα από τα οποία «μπορούσες εύκολα να δεις τι ψηφίζει ο καθένας». Υπάρχουν, ακόμα, καταγγελίες για πλαστά έγγραφα και για εξαγορά μελών των εφορευτικών επιτροπών. Τέλος, όπως σε κάθε νοθεία που σέβεται τον εαυτό της, ψήφισαν ακόμα και οι νεκροί.

Η ολιγαρχία του πραξικοπήματος του 2009 αρνείται να εγκαταλείψει την εξουσία

Το 2009 ανετράπη με στρατιωτικό πραξικόπημα ο Πρόεδρος Μανουέλ Σελάγια, επειδή σχεδίαζε να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα με το ερώτημα, αν μπορούσε να γίνει συνταγματική μεταρρύθμιση που να επιτρέπει την προεδρική επανεκλογή. Το πραξικόπημα, το οποίο είχε τη στήριξη του Πενταγώνου και της τότε Υπουργού Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, τοποθέτησε στην Ονδούρα μία σειρά από Προέδρους, οποίοι συνδέονται με την οικονομική ελίτ της χώρας και δίνουν στο στρατό των Η.Π.Α. λευκή επιταγή να κάνει ό,τι θέλει.

Ο Hernández είναι ο δεύτερος από αυτούς. Ο πρώτος ήταν ο Porfirio Lobo, ο οποίος μετέτρεψε τη χώρα σε επιχειρησιακό κέντρο των καρτέλ ναρκωτικών της Κεντρικής Αμερικής. Στο τέλος της θητείας του το ποσοστό των δολοφονιών στην Ονδούρα ξεπέρασε το αντίστοιχο εμπόλεμων χωρών. Η άνοδος της βίας σχετίζεται ευθέως με την παράδοση των βόρειων ακτών της χώρας στο οργανωμένο έγκλημα, το οποίο διεύθυναν διεφθαρμένοι αξιωματούχοι της αστυνομίας και του στρατού. Ο γιος του Lobo καταδικάστηκε στη Ν. Υόρκη σε 24 χρόνια φυλάκιση για εμπόριο κοκαΐνης.

Η κυβέρνηση Lobo προώθησε τη βίαιη μετατροπή της χώρας σε εργαστήριο εφαρμογής του ενεργειακού – εξορυκτικού μοντέλου. Παράλληλα, οι Η.Π.Α. επιχειρούσαν να επιβάλουν το αποτυχημένο Plan Colombia στην Ονδούρα, όπως και στη Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ. Πρόκειται για συμφωνία που περιλαμβάνει ένα πακέτο οικονομικής βοήθειας, η αποδοχή του οποίου προϋποθέτει να γίνουν οι χώρες αυτές «ευνοϊκές» για τους ξένους επενδυτές.

Την αποστολή «κολομβιανοποίησης» της χώρας συνέχισε να εκπληρώνει ο Hernández. Ήδη από την πρώτη θητεία του, τα εδάφη της Ονδούρας, ακόμα και προστατευόμενες περιοχές όπου κατοικούν ιθαγενείς πληθυσμοί, παραχωρήθηκαν σε εταιρίες κινέζικες και ευρωπαϊκές, όπως η  Siemens και η Sinohydro. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η Κίνα ήταν από τις πρώτες χώρες που έσπευσαν να χαιρετίσουν την επανεκλογή του Hernández .

Αυτό που διατήρησε την κυβέρνηση του στην εξουσία, ήταν η εντυπωσιακή ενίσχυση των δυνάμεων ασφαλείας. Δημιούργησε νέα σώματα και τα εγκατέστησε σε περιοχές όπου υπάρχουν συγκρούσεις για την κατοχή της γης και κινητοποιήσεις ενάντια στους μεγαλογαιοκτήμονες. Το πρόσχημα ήταν ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών». Στην πραγματικότητα, η απόλυτη στρατιωτικοποίηση της χώρας, το μόνο σκοπό που εξυπηρετεί, είναι εκείνον του εκφοβισμού και της καταστολής όσων αντιστέκονται.

Ο Hernández, τέλος, τοποθέτησε τους δικαστές της αρεσκείας του στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι δικαστές αυτοί ερμήνευσαν διαφορετικά τα «προβληματικά» άρθρα του Συντάγματος, που μέχρι τότε εμπόδιζαν την επανεκλογή. Εφόσον το θεσμικό πλαίσιο ήταν έτοιμο, στη συνέχεια, με την γνωστή τακτική «βία και νοθεία» μεθόδευσε τη διατήρηση του στην εξουσία.

Το μέλλον της εξέγερσης

Ολόκληρο το Δεκέμβρη στις γειτονιές της πρωτεύουσας οι άνθρωποι οργάνωναν δράσεις κοινωνικής ανυπακοής, με μουσική, φωτιές και «κασερολάσος», σε μία προσπάθεια να υπερνικήσουν το φόβο. Μέσα σε αυτό το κλίμα συνέβη και κάτι αναπάντεχο. Την τέταρτη μέρα επιβολής του στρατιωτικού νόμου, σημειώθηκε εξέγερση αστυνομικών της ειδικής μονάδας Cobras, οι οποίοι δήλωσαν ότι αρνούνται να συνεχίσουν την καταστολή των λαϊκών κινητοποιήσεων. Επειδή κάτι τέτοιο δεν είχε ξανασυμβεί στην Ονδούρα, ενέπνευσε πολύ κόσμο να παραμείνει στους δρόμους. Από την άλλη, έχοντας μία λιγότερο ενθουσιώδη προσέγγιση, η κόρη της Μπέρτα Κάσερες δηλώνει: «δεν έχουμε εμπιστοσύνη σε τέτοιες κινήσεις. Ξέρουμε ότι αν γίνει μία συμφωνία για βελτίωση των συνθηκών εργασίας των αστυνομικών, η απεργία τους θα ξεχαστεί εν μία νυκτί».

Ωστόσο, αυτό που έχει σημασία είναι ότι η εξέγερση που ζει η Ονδούρα, δεν είναι υπέρ του Nasralla, ο οποίος, άλλωστε, προσπάθησε να κατευνάσει τις διαμαρτυρίες μετά από πίεση παραγόντων του Στέητ Ντηπάρτμεντ. Ούτε στρέφεται μόνο εναντίον της εκλογικής νοθείας. Είναι μία «Ιντιφάντα», όπως την αποκαλεί ο Allan Nairn, ενάντια στην ολιγαρχία την οποία έχουν επιβάλει και στηρίξει εδώ και χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες. Και αν οι διαμαρτυρίες συνεχιστούν, δεν είναι βέβαιο το πόσο θα κρατηθεί η νέα κυβέρνηση στην εξουσία. Μία ενδεχόμενη ανατροπή της θα ήταν σε πρώτη φάση μια νίκη με τεράστια πραγματική και συμβολική σημασία, καθώς θα αποδείκνυε ότι, ακόμα και η ισχυρότερη παρέμβαση, μπορεί μερικές φορές να νικηθεί και ότι η επιρροή των Η.Π.Α. στην «πίσω αυλή», έχει αρχίσει να αποδυναμώνεται.