Θα ήταν αδύνατο να καταγραφούν όλες οι ψευδείς ειδήσεις που έχουν μεταδοθεί από την άνοδο του Ούγκο Τσάβες στην εξουσία το 1998 μέχρι και σήμερα.
Το σκιάχτρο της Βενεζουέλας δεν προορίζεται μόνο για εγχώρια κατανάλωση, αλλά φιλοδοξεί – και έχει πετύχει σε μεγάλο βαθμό – να τρομάξει τους ψηφοφόρους όλης της υφηλίου, αν τυχόν διανοηθούν να επιλέξουν μία κυβέρνηση με παρόμοιες πολιτικές θέσεις.
Η συνταγή είναι απλή: α) κατασκευή της εικόνας ενός γραφικού προέδρου – καρικατούρα (πριν ο Τσάβες, τώρα ο Μαδούρο), β) αποσιώπηση των όποιων θετικών μεταρρυθμίσεων, π.χ. σε τομείς όπως η υγεία, ή η εκπαίδευση και γ) πρόκληση πανικού γύρω από την οικονομική κρίση, χωρίς όμως μια ειλικρινή ανάλυση των αιτίων της.
Αλιεύσαμε λοιπόν, κάποια από τα πλέον ευφάνταστα fake news, που συνιστούν από απλή παραπληροφόρηση μέχρι ακατάσχετη καταστροφολογία.
#1. Κλέβουν ζώα για να φάνε
«Χάος» η αγαπημένη λέξη, η οποία συνοδεύεται από εικόνες με ουρές ανθρώπων και από δημιουργία πανικού για τα «άδεια ράφια των σούπερ μάρκετ». Σα να μην έχουν καμία σχέση ο οικονομικός πόλεμος των Η.Π.Α. και οι μεθοδεύσεις των εγχώριων ελίτ, οι οποίες, ελέγχοντας εταιρίες – καρτέλ του τομέα των τροφίμων, φροντίζουν ώστε να παραμένουν κρυμμένα στις αποθήκες τους βασικά αγαθά. Ή να τα πουλάνε στη γειτονική Κολομβία. Ή να τα βγάζουν στη μαύρη αγορά, ως στρατηγική αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης. Γνωστό το κόλπο. Εφαρμόστηκε το διάστημα 1970-1973 και στη Χιλή, λίγο πριν από το πραξικόπημα που ανέτρεψε την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Τα τελευταία χρόνια, από τότε που γεννήθηκε η σύλληψη της «ανθρωπιστικής κρίσης» στο κεφάλι της Χίλαρυ Κλίντον κάποιες «ειδήσεις» ξεφεύγουν τόσο, που θα λέγαμε ότι εμπίπτουν στο πεδίο του μαγικού ρεαλισμού. Μία από αυτές είναι ότι οι κάτοικοι του Μαρακάιμπο κλέβουν ζώα από τους ζωολογικούς κήπους για να φάνε.
#2. Τα Εξάρχεια στο Καράκας
Από το 2013 και μετά, η εμμονή να καταδειχθεί «η βία του καθεστώτος», είναι τέτοια, που πολλές εφημερίδες δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν εικόνες από τον πόλεμο στη Συρία. Σιγά το νέο, και τα ελληνικά Μ.Μ.Ε. το κάνουν αυτό. Αλλά το καλύτερο είναι, ότι επιστρατεύτηκε μέχρι και ο γνωστός μας Λουκάνικος, σε φωτογραφία με το ειρωνικό σχόλιο: «η Αστυνομία δε συγχωρεί ούτε τους σκύλους.»
Εδώ η ψευδής είδηση δεν είναι ότι υπάρχει βία. Αλλά το ποιος την υποκινεί. Ήδη από τη στιγμή που γνωστοποιήθηκε η πρώτη εκλογική νίκη του Μαδούρο εναντίον του Ενρίκες Καπρίλες, η αντιπολίτευση παρακίνησε τους ψηφοφόρους της να βγούνε στους δρόμους. Το αποτέλεσμα των επεισοδίων εκείνων των ημερών ήταν επτά νεκροί. Λίγους μήνες αργότερα, ο ακροδεξιός Λεοπόλδο Λόπες, καλούσε ανοιχτά σε ανατροπή της κυβέρνησης, σε μία κινητοποίηση που ονομάστηκε «Η Έξοδος». Αποτέλεσμα: 43 νεκροί και 800 τραυματίες.
Οι διαδηλωτές της αντιπολίτευσης έχουν επιτεθεί σε ένα νοσοκομείο, ένα ωδείο, έχουν δολοφονήσει οπαδούς του Τσάβες και έχουν διακινήσει υλικό με οδηγίες «πώς να αποκεφαλίσετε με συρματόπλεγμα κάποιον που επιβαίνει σε μηχανή». Αυτά τα περιστατικά, για τα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από την ίδια την αντιπολίτευση, χαρακτηρίζονται ως «αυθόρμητα», τη στιγμή που πολλοί από τους συλληφθέντες έχουν ομολογήσει ότι ήταν πληρωμένοι δολοφόνοι.
Αριστερά: «Χρειάζεται αυτή η φωτογραφία να κάνει το γύρο του κόσμου! Νεκροί φοιτητές στο Μαρακαϋ!» Δεξιά η πραγματική εικόνα, από τον πόλεμο της Συρίας.
#3. Καταφύγιο της διεθνούς τρομοκρατίας
Από τότε που οι Κόλιν Πάουελ και Τζορτζ Μπους είπαν ψέματα για τα υποτιθέμενα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεϊν, δεν αποτελεί ταμπού η διάδοση ψεύτικων φημών γύρω από τις χώρες στις οποίες οι Η.Π.Α. σκοπεύουν να παρέμβουν, πολιτικά ή στρατιωτικά. Έτσι λοιπόν, ο Μάικ Πομπέο δήλωνε τον Αύγουστο του 2017 ότι η Βενεζουέλα αποτελεί το νέο κρησφύγετο της Χεζομπολάχ.
Διευθυντής της CIA: «Κουβανοί, Ρώσοι, Ιράν και Χεζμπολάχ βρίσκονται στη Βενεζουέλα».
#4. Tecnofake news
Οι σχέσεις με την Κούβα θα άξιζαν ειδικό αφιέρωμα, ωστόσο κάποια νέα κερδίζουν βραβείο παράνοιας: για παράδειγμα, οι λάμπες εξοικονόμησης ενέργειας, που θα έστελνε το νησί της Καραϊβικής στη Βενεζουέλα, υποτίθεται ότι είχαν ενσωματωμένη κάμερα! Για κατασκοπεία, άλλωστε, τοποθετήθηκαν και οι νέες οπτικές ίνες μεταξύ των δύο χωρών, ώστε ο «καστροτσαβισμός» να έχει τον απόλυτο έλεγχο του διαδικτύου. Επιπλέον, σύμφωνα με την «σοβαρή» ισπανική abc, κουβανοί χάκερς κατασκεύασαν ένα πολύ ψαγμένο σύστημα τηλεφωνικών υποκλοπών, ώστε να μπορούν να ακούν τις συνομιλίες του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών της Βενεζουέλας.
«Η Κούβα ελέγχει τη Βενεζουέλα μέσα από ένα κέντρο ηλεκτρονικής ακρόασης».
#5. Το πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών όπλων
Το φόβητρο της «κουβανοποίησης» της Βενεζουέλας είναι πλέον ντεμοντέ. Ιράν, Κίνα και Ρωσία αποτελούν τους νέους δαίμονες. Τον Αύγουστο του 2006, ο Καμίλο Οσπίνα, εκπρόσωπος της Κολομβίας στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών, δήλωσε σε ένα συνέδριο γεωπολιτικής, ότι η Βενεζουέλα ετοιμαζόταν να πουλήσει ουράνιο στο Ιράν. Λίγες μέρες μετά, ο τότε πρόεδρος της Κολομβίας το διέψευσε επισήμως, αλλά για κάποια μέσα ενημέρωσης αυτό δεν είχε καμία σημασία. Σύμφωνα με την εφημερίδα El Nuevo Herald, η «βιτρίνα» ώστε να μπορέσει να εξαγάγει το ουράνιο η Βενεζουέλα, ήταν ένα εργοστάσιο ποδηλάτων, στα οποία θα κρυβόταν το ουράνιο! Αυτή τη φήμη την ξέθαψε το 2010 το Στέητ Νηπάρτμεντ και της έδωσε και τίτλο που παραπέμπει σε ταινία του Χόλιγουντ: «το κρυφό πυρηνικό πρόγραμμα του Τσάβες».
#6 Πωλούνται καταρράκτες
Οι καταρράκτες Σάλτο Άνχελ, οι ψηλότεροι στον κόσμος και σήμα – κατατεθέν της φυσικής ομορφιάς της χώρας, πωλούνται σε Κινέζους ιδιώτες! Με το κατάλληλο μοντάζ τοποθετήθηκε και η σχετική πινακίδα.
«Η “Μπολιβαριανή Επανάσταση” παραδίδει τον Σάλτο Άνχελ σε κινέζικες εταιρίες».
#7. S.O.S! Έμπολα στη Βενεζουέλα!
Μία επιδημία στη Λιβερία το 2014 πρόσφερε τις παραπλανητικές εικόνες που θα χρησιμοποιούνταν για να διανθίσουν τη φήμη ότι σε ένα μεγάλο νοσοκομείο της χώρας, υπήρχαν ήδη οκτώ θύματα του ιού έμπολα. Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ούτε ένα.
Αριστερά η ψευδής είδηση, δεξιά η πραγματική.
#8. Ο Τσάβες ήταν σατανιστής και τα οστά του Μπολίβαρ καταραμένα
Ή αλλιώς «πώς να πλήξετε έναν ηγέτη σε μία χώρα με συντριπτική πλειονότητα θεοσεβούμενων πολιτών». Συγκεκριμένα, ο Τσάβες είχε υπογράψει συμφωνία με το διάβολο, προκειμένου να εκλέγεται εφ’ όρου ζωής στην προεδρία της χώρας. Ιδού οι ενδείξεις: το 2010 έγινε εκταφή των οστών του Σιμόν Μπολίβαρ, ώστε να γίνουν περαιτέρω έρευνες γύρω από τα αίτια του θανάτου του. Αυτή ήταν η κυβερνητική ανακοίνωση. Ευτυχώς, κάποιοι δεν τρώνε κουτόχορτο και έσπευσαν να ανοίξουν τα μάτια του λαού: σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές, που κάνουν τον Κυριάκο Βελόπουλο να μοιάζει με γατάκι, τα οστά του Απελευθερωτή θα τα χρησιμοποιούσε ο Τσάβες σε τελετές μαύρης μαγείας!
Επιπλέον, τα οστά ήταν καταραμένα, γιατί όλοι όσοι ήταν παρόντες στην εκταφή, πέθαναν μετά από λίγους μήνες ή χρόνια. Τυχαίο;
«ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΟ Ανακαλύψτε την αλήθεια για την Κατάρα εναντίον όσων παραβρέθηκαν στην Εκταφή του Μπολίβαρ
#9 Η μητέρα των fake news: η «παράνομη» κυβέρνηση Μαδούρο
«Σφετεριστής», «δικτάτορας», επαναλαμβάνουν αντιπολίτευση και Η.Π.Α., «δεν αναγνωρίζουμε την παράνομη κυβέρνηση Μαδούρο», ανακοινώνει η Ομάδα της Λίμα, το «καθεστώς Μαδούρο» παπαγαλίζει ο ΣΚΑΪ. Η τακτική είναι η εξής: επαναλαμβάνουμε δεκάδες φορές ένα ψέμα, ελπίζοντας να μετατραπεί σε αλήθεια.
Αλήθεια, από πού κι ως πού παράνομη η κυβέρνηση Μαδούρο;
Πρώτον. Οι προεδρικές εκλογές έγιναν στις 20 Μαΐου 2018, ενώ είχαν προγραμματιστεί για τις 10 Ιανουαρίου 2019. Ήταν η ίδια η αντιπολίτευση που ζητούσε την επίσπευση τους. Δεύτερον. Η ολιγαρχία της χώρας, που συσπειρώθηκα από την εκλογική Mesa de Unión Democrática (MUD), βλέποντας ότι το κλίμα δεν ήταν υπέρ της, εφόσον πριν ηττηθεί στις κάλπες, είχε ηττηθεί στους δρόμους, αποφάσισε να απέχει από τις εκλογές, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να απονομιμοποιήσει τη διαφαινόμενη νίκη Μαδούρο. Είναι όπως, όταν σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου χάνεις με πέντε γκολ διαφορά και λες στον αντίπαλο «παίξε μόνος σου», επειδή ζορίζεσαι να αποδεχθείς την ήττα σου. Όμως αυτό το κουτοπόνηρο σαμποτάζ, δεν αλλάζει το αποτέλεσμα του αγώνα! Έτσι, τελικά ο Μαδούρο κέρδισε με ποσοστό 67,84%.
Παρ’όλα αυτά, πήραν μέρος στις εκλογές συνολικά 16 κόμματα και 6 προεδρικοί υποψήφιοι. Έρχεται τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ και λέει ότι η κυβέρνηση Μαδούρο είναι παράνομη. Παρεμπιπτόντως, με τι ποσοστό εξελέγη ο ίδιος ο Τραμπ; 27,20%.
Τρίτον. Περίπου 150 εκλογικοί αντιπρόσωποι παρακολούθησαν τη διεξαγωγή των εκλογών, όπως
και δεκάδες δημοσιογράφοι. Κανείς δεν έκανε λόγο για νοθεία και δεν αμφισβήτησε το αποτέλεσμα των εκλογών, ούτε καν η ίδια η αντιπολίτευση. Κι αυτό, επειδή το εκλογικό σύστημα της Βενεζουέλας, το οποίο ο πρώην Πρόεδρος των Η.Π.Α. Τζίμυ Κάρτερ χαρακτήρισε ως «το καλύτερο στον κόσμο», εγγυάται το «ένας ψηφοφόρος, μία ψήφος», καθώς βασίζεται στην ταυτοποίηση με τα δακτυλικά αποτυπώματα.
Μία απαραίτητη διευκρίνιση: το να υπερασπίζεται κανείς την κυβέρνηση της Βενεζουέλας μπροστά στο ενδεχόμενο ενός πραξικοπήματος, δε σημαίνει ότι δεν έχει ενστάσεις, όπως ότι η λεγόμενη Μπολιβαριανή Επανάσταση (βαλ’τε και μερικά εισαγωγικά στο Επανάσταση) αντί να ριζοσπαστικοποιηθεί και να διευρυνθεί από τα κάτω, αρχίζει και γραφειοκρατικοποιείται. Ότι τα κοινωνικά κινήματα διατρέχουν τον κίνδυνο της θεσμοποίησης και της αφομοίωσης από τον κρατικό μηχανισμό. Ότι η κυβέρνηση Μαδούρο, οπισθοχωρεί μπροστά στο επιθετικό εξορυκτικό μοντέλο και αρχίζει να ανοίγει την πόρτα στο ξένο κεφάλαιο. Ότι αποδέχεται την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους. Και άλλα πολλά, τα οποία όμως αποτελούν μία χωριστή συζήτηση.
Στην εποχή της μετα-αλήθειας
Στην κατηγορία των fake news υπάρχουν ειδήσεις που είναι απολύτως ψευδείς, άλλες που είναι σκόπιμα παραποιημένες για λόγους προπαγάνδας και κάποιες που δε διασταυρώνονται, δηλαδή δημοσιοποιούνται ενώ είναι απλώς φήμες. Η φήμη είναι σαν την κλα**ά. Εάν βγει, δε γυρίζει πίσω. Ακόμα και αν υπάρχουν πολίτες κριτικά σκεπτόμενοι, πάντα μία μεγάλη μερίδα του κοινού τις πιστεύει ή τις υιοθετεί χωρίς να τις αμφισβητήσει. Υπάρχει, επίσης, εκείνη η μερίδα που ελκύεται ακριβώς από τη συνομωσιολογία, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας γύρω από την ψυχολογία των μαζών.
Όλα τα fake news γύρω από τη Βενεζουέλα τα αναμεταδίδουν, συχνά με υπερβάλλοντα ζήλο, τόσο οι πολιτικοί στην Ελλάδα, όσο και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης. Πώς να ξεχάσει κανείς την ιστορική ατάκα του Αδώνιδος, με την οποία κέρδισε βραβείο για τις γνώσεις του στη γεωγραφία: «ο Τσίπρας έχει ως πρότυπο τριτοκοσμικές χώρες όπως η Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ και ο Ισημερινός».
Από την άλλη, ο απόλυτος ευτελισμός της ελληνικής μέηνστρημ δημοσιογραφίας δεν έγκειται μόνο στο ότι είναι αναξιόπιστη λόγω σκοπιμότητας ή ερευνητικής τεμπελιάς (με επικρατέστερο ενδεχόμενο το πρώτο. Αλλά και στο ότι, ποτέ δεν έχει βγει ένας ή μία δημοσιογράφος, μία εφημερίδα ένας τηλεοπτικός σταθμός, να ζητήσει δημόσια συγγνώμη για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, ακόμα και όταν αυτές διαψεύδονται από τα ίδια τα γεγονότα ή καταρρίπτονται με αδιάσειστα στοιχεία.
Όπως – για να θυμηθούμε και τα ελληνικά fake news – εκείνη η παρουσιάστρια του δελτίου ειδήσεων του ΜΕΓΚΑ, που αναφωνούσε τον Ιούνιο του 2015, δήθεν με αγανάκτηση: «δε φταίμε εμείς που όλες οι κοινωνικές ομάδες υποστηρίζουν το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα!»
…………………….
Πηγές:
Tierra y Libertad 