Σε βίντεο που δόθηκε στις δημοσιότητα στις 29 Αυγούστου, ο Ιβάν Μάρκες, δεύτερος στην ιεραρχία των Ενόπλων Επαναστατικών Δυνάμεων Κολομβίας (FARC), ανακοινώνει ότι αρχίζει μία νέα εποχή ένοπλης δράσης. Κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο, άλλωστε ο Μάρκες, επικεφαλής της αποστολής των FARC στους ειρηνευτικούς διαλόγους στην Αβάνα, είχε πει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες ότι η υπογραφή της συμφωνίας ήταν λάθος. Ωστόσο, το βίντεο ξύπνησε την ανησυχία σε σχέση με το μέλλον της Συμφωνίας Ειρήνης.

Ας δούμε καταρχάς τι λέει αυτό το μανιφέστο διάρκειας 32 λεπτών που διαβάζει ο Μάρκες πλαισιωμένος από τρεις ακόμα υπαρχηγούς.

«Υποχρεωθήκαμε να ξαναπάρουμε το όπλα, καθώς από την υπογραφή της Συμφωνίας Ειρήνης με τον πρώην πρόεδρο Χουάν Μανουέλ Σάντος το Νοέμβρη του 2016 και τον αφελή αφοπλισμό των ανταρτών με αντάλλαγμα το τίποτα, δε σταματάει η δολοφονία κοινωνικών αγωνιστών και πρώην ανταρτών».

Πράγματι, μέσα σε δύο χρόνια, πάνω από 500 αγωνιστές και αγωνίστριες έχουν δολοφονηθεί, καθώς και περίπου 150 πρώην αντάρτες, ενώ οι παραστρατιωτικές ομάδες, που υποτίθεται ότι είχαν αφοπλιστεί, δρουν ανεξέλεγκτα. Το κολομβιανό Κράτος από την πλευρά του, αθετεί με κάθε τρόπο τις δεσμεύσεις του. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο άλλαξε το νόμο για την αμνηστία των πρώην ανταρτών – αυτό το ίδιο δικαστήριο που είχε ορίσει ότι η Συμφωνία δεν μπορούσε να τροποποιηθεί. Επιπλέον, ο νέος πρόεδρος Ιβάν Ντούκε, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει να αποδεσμευτεί από τη Συμφωνία, παραβλέποντας ότι αυτή υπογράφηκε με το Κράτος και όχι με μία κυβέρνηση.

«Όλα αυτά, η παγίδα, η προδοσία, η πονηριά, η μονομερής τροποποίηση του κειμένου της Συμφωνίας, η μη τήρηση των δεσμεύσεων εκ μέρους του Κράτους, οι δικαστικές σκευωρίες και η νομική ανασφάλεια, μας υποχρεώνουν να επιστρέψουμε στα βουνά», προσθέτει ο Μάρκες, κάνοντας λόγο για «προδομένη ειρήνη».

Αφήνει, επίσης, αιχμές για τη συμμετοχή της κολομβιανής κυβέρνησης στα σχέδια αποσταθεροποίησης της Βενεζουέλας από τις Ηνωμένες Πολιτείες: «Δε θέλουμε να είμαστε συνένοχοι στον άδικο πόλεμο ενάντια στη Βενεζουέλα».

Η νέα εποχή της ένοπλης δράσης θα περιλαμβάνει διαφορετικούς στόχους και modus operandi. Οι FARC δε θα παίρνουν ως ομήρους στρατιώτες ή αστυνομικούς για οικονομικούς λόγους, αλλά στόχος θα είναι η «διεφθαρμένη, μαφιόζικη και βίαιη ολιγαρχία». Σε αυτό το νέο τρόπος δράσης, τον οποίο χαρακτηρίζουν ως αμυντικό, ο μόνος τρόπος χρηματοδότησης τους θα είναι επιβάλλοντας φόρους σε παράνομες οικονομικές δραστηριότητες και στις πολυεθνικές που λεηλατούν τον πλούτο της χώρας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει, τέλος, η δήλωση ότι θα προσπαθήσουν να συντονιστούν με το ενεργό αντάρτικο του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης (ELN).

Είναι εφικτό να ανασυνταχθούν στρατιωτικά οι FARC;

Το βίντεο έδωσε ένα πολιτικό στίγμα στους μέχρι τώρα διαφωνούντες, οι οποίοι δεν αφοπλίστηκαν με τη Συμφωνία της Αβάνας, ωστόσο απέχουμε πολύ από το να δούμε την επανίδρυση των FARC. Καταρχάς, υπολογίζεται ότι υπάρχουν γύρω στους 1.800 μη αφοπλισθέντες – και μη αφοπλισθείσες, καθώς πάντα τα 1/3 των FARC ήταν γυναίκες – σε 85 νομούς της χώρας. Αυτό δε θυμίζει σε τίποτα την εποχή της ακμής τους, όταν έφτασαν να αριθμούν 20.000 μέλη και να έχουν παρουσία σε 240 νομούς της χώρας.

Δεύτερον, οι τέσσερις υπαρχηγοί που εμφανίζονται στο βίντεο δεν εκφράζουν το σύνολο των FARC. Οι Ιβάν Μάρκες, Ρομάνια, Ελ Πάισα και Χεσούς Σάντριτς μπορούν να συσπειρώσουν 23 ομάδες, οι οποίες βρίσκονται διάσπαρτες στα βουνά και στις ζούγκλες της χώρας. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι περίπου 500 ένοπλοι βρίσκονται στην Περιφέρεια του Γκουαβιάρε, όπου δρα το Πρώτο Μέτωπο με επικεφαλής τον Χεντίλ Ντουάρτε, το οποίο είχε εξαρχής ανακοινώσει ότι δε θα αφοπλιστεί. Από εκεί ελέγχει τις διαδρομές του εμπορίου ναρκωτικών στο νοτιοανατολικό κομμάτι της χώρας.

Αυτό ακριβώς είναι το δεύτερο πρόβλημα. Πολλοί από τους εναπομείναντες, απορροφήθηκαν απολύτως από το εμπόριο των ναρκωτικών. Θα είναι πρόθυμες όλες αυτές οι ομάδες να εγκαταλείψουν αυτή την επικερδή δραστηριότητα και να ενωθούν σε έναν ενιαίο στρατό, να υποταχθούν δηλαδή σε μία κεντρική διοίκηση υπό την ηγεσία του Ιβάν Μάρκες; Εδώ βέβαια, υπάρχει ένα οξύμωρο: ο Μάρκες στο βίντεο δηλώνει ότι στο εξής ο μόνος τρόπος χρηματοδότησης θα είναι η επιβολή φόρων σε παράνομες οικονομικές δραστηριότητες. Όμως οι συγκεκριμένοι αντάρτες χρηματοδοτούνται, ως επί το πλείστον, από αυτές!

Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα είναι, το πού θα βρεθούν οι οικονομικοί πόροι και τα όπλα. Πολλοί κάνουν λόγο για στήριξη από γειτονικές χώρες, όπως είναι το Εκουαδόρ και κυρίως η Βενεζουέλα. Πράγματι, η Βενεζουέλα ανεπίσημα δίνει κάλυψη στους αντάρτες, ιδιαίτερα στον ΕLN που δρα κοντά στα σύνορα της, ακριβώς επειδή προσβλέπει στην ένοπλη συνδρομή του σε μία ενδεχόμενη εισβολή των Η.Π.Α. Επίσης, σίγουρα οι FARC διατηρούν κρυμμένα όπλα, τα οποία δεν παραδόθηκαν στον Ο.Η.Ε. κατά τον επίσημο αφοπλισμό του 2017. Παρόλα αυτά, παρέδωσαν περίπου 7.000 όπλα και 2 τόνους πυρομαχικά. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να ανακτήσουν τόσο πολεμοφόδια.

Ως προς την πιθανότητα συνεργασίας με τον ELN, πάλι δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Στο παρελθόν η σχέση ανάμεσα στα δύο αντάρτικα έχει περάσει από φάσεις μεγάλης εχθρότητας και δεν έλειψαν και οι στρατιωτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ τους. Προς το παρόν πάντως, ήδη έχουν ξεκινήσει κάποιες επαφές και ήδη έχουν υπάρξει συμμαχίες μεταξύ των δύο, όπως στην περιοχή του Κατατούμπο και της Αράουκα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η απειλή των παραστρατιωτικών.

Υπάρχει όμως και μία πτέρυγα του ELN που δεν επιθυμεί τη συμμαχία με τις FARC κι αυτό επειδή ο ELN έχει επεκταθεί σε εδάφη που κάποτε καταλάμβαναν οι δεύτερες, έχει εδραιώσει την παρουσία του εκεί και μάλιστα έχει ισχυροποιηθεί στρατιωτικά, γεγονός που του δίνει ένα πλεονέκτημα, για να πιέζει περισσότερο στη δική του χωριστή διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση.

Η κατηγορηματική διαφωνία του κόμματος FARC

Tο πολιτικό κόμμα, το οποίο προέκυψε από τη συμφωνία της Αβάνας, διατηρώντας τα αρχικά FARC αλλά με διαφορετική σημασία (Κοινή Εναλλακτική Επαναστατική Δύναμη) χαρακτήρισε το κάλεσμα στα όπλα ως «παραληρηματικό» και εξέδωσε δελτίο τύπου στο οποίο δηλώνει, μεταξύ άλλων:

«Οι πρώην αντάρτες και αντάρτισσες που κάναμε το βήμα να αφήσουμε τα όπλα, το κάναμε με τη βαθιά πεποίθηση ότι ο πόλεμος δεν ήταν πλέον ο δρόμος. Μία συντριπτική πλειονότητα αγωνίζεται σήμερα στη νομιμότητα και με ειρηνικό τρόπο, για να πετύχει τη συνολική εφαρμογή των συμφωνηθέντων στην Αβάνα. Θα συνεχίσουμε ακούραστα αυτή την οδό (…) Είναι αλήθεια ότι η τήρηση των συμφωνιών από πλευράς του Κράτους προχωράει με βήματα παχύδερμου και ότι οι επανενταχθέντες έχουμε περάσει σοβαρές δυσκολίες από πολλές απόψεις (…) Αλλά οι επαναστάτες αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες με αισιοδοξία, τιμάμε απολύτως το λόγο που δώσαμε και δεν παραιτούμαστε από τους στόχους μας, όσο σκληρός κι αν είναι ο δρόμος».

Η αντίδραση των κοινωνικών κινημάτων: «κατανοητό αλλά λάθος»

Όσα από τα κοινωνικά κινήματα έχουν τοποθετηθεί μέχρι τώρα, αποδοκιμάζυον σαφέστατα την πρόθεση των FARC να επιστρέψουν στην ένοπλη δράση. Το κείμενο του Congreso de los Pueblos, του δικτύου που συνενώνει δεκάδες οργανώσεις αγροτικών, μαύρων και ιθαγενών κοινοτήτων, αναγνωρίζει καταρχήν ότι η οργή των πρώην ανταρτών είναι κατανοητή και ότι είναι συνέπεια της μη τήρησης των συμφωνιών από πλευράς του Κράτους, της δολοφονίας πρώην ανταρτών και κοινωνικών αγωνιστών. Προσθέτει μάλιστα, ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη, δηλαδή όσο υπάρχουν ανισότητες και βία εναντίον των πιο φτωχών.

«Η ειρήνη, άλλωστε, δεν περιορίζεται στο να σιωπήσουν τα όπλα, η ειρήνη πρέπει να μετασχηματίζει, δηλαδή να εγγυάται τη ζωή και την αυτοδιάθεση των κοινοτήτων στα εδάφη τους, το δικαίωμα στο νερό, στη γη, στην υγεία, στην εκπαίδευση και στη διατροφική επάρκεια. Επίσης την υπέρβαση της πατριαρχίας, του ρατσισμού και οποιασδήποτε μορφής διάκρισης και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να μετατεθεί για αργότερα».

Ομοίως, οι κοινότητες που έχουν πρωτοστατήσει τα τελευταία χρόνια στην αντίσταση στις εξορύξεις, στα υδροηλεκτρικά φράγματα και στην επιβολή των μονοκαλλιεργειών, δηλώνουν, απευθυνόμενες στις FARC:

«Κατανοούμε και αναγνωρίζουμε ότι είναι αληθινοί και έγκυροι οι λόγοι, τα γεγονότα και τα επιχειρήματα που σας υποχρεώνουν να εκφραστείτε ενάντια στη μη τήρηση και στην προδοσία της Συμφωνίας Ειρήνης μεταξύ των FARC-EP και του κολομβιανού Κράτους. Οποιοσδήποτε γνωρίζει την Κολομβία, την ιστορία της, τις ελίτ της, το Κράτος της, την κακώς ονομαζόμενη διαδικασία “ειρήνης” και “μετα-σύγκρουσης” και όλα όσα αυτές συνεπάγονται από άποψη χειραγώγησης, ψεμάτων και εγκλημάτων, καταλαβαίνει το σκεπτικό της θέσης σας και τα επιχειρήματα στα οποία στηρίζετε την απόφαση σας».

Φωτογραφία του Ariel Arango, από την κηδεία των ιθαγενών που δολοφονήθηκαν πρόσφατα στην Κάουκα

Το Εθνικό Αγροτικό Συντονιστικό (CNA) στη δική του ανακοίνωση υπογραμμίζει την ευθύνη του Κράτους:

«Το κολομβιανό Κράτος ως εργαλείο των συμφερόντων του ιμπεριαλισμού επιβάλλει με το ζόρι τους ψεκασμούς με γλιφοσάτη στα εδάφη των αγροτικών, αφροκολομβιανών και ιθαγενών κοινοτήτων. Όλα αυτά τα γεγονότα, που φέρουν τη σφραγίδα της ολιγαρχίας της χώρας, οδήγησαν τους εξεγερμένους των FARC να ξαναπάρουν το δρόμο του ένοπλου αγώνα».

Επομένως, οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες της Κολομβίας, αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην εξέγερση. Οι ανακοινώσεις τους, που κινούνται στο ίδιο πνεύμα, λένε: είναι λογικό, κατανοητό, αλλά επίσης είναι λάθος.

Τρεις λόγοι για τους οποίους ο κόσμος των κινημάτων απορρίπτει την ανασύσταση FARC

1. Θα σημάνει την αναβίωση του πολέμου και την εντατικοποίηση της καταστολής

Η ιδέα της επανόδου των ανταρτών δημιουργεί σε κάποια μυαλά εκτός Κολομβίας μία ρομαντική αναπαράσταση ηρωικών μαχητών που πολεμούν τις κρατικές δυνάμεις κάπου μακριά στα βουνά, με τον υπόλοιπο πληθυσμό να επηρεάζεται ελάχιστα. Δεν είναι έτσι. Τα 70 χρόνια της κολομβιανής σύγκρουσης απέδειξαν ότι πρόκειται για έναν γενικευμένο εμφύλιο πόλεμο. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έχει έναν συγγενή νεκρό, αγνοούμενο, εξόριστο ή βασανισμένο. Η αναβίωση του πολέμου αυτού σημαίνει ότι το Κράτος θα αντιπαρατάξει και πάλι ολόκληρη την πολεμική του μηχανή, μία από τις ισχυρότερες στη Λατινική Αμερική, θα προβεί σε επαναστρατιωτικοποίηση της χώρας, θα ξαναρχίσουν οι βομβαρδισμοί και οι μαζικοί εκτοπισμοί κοινοτήτων. Και μιλάμε για ένα Κράτος, του οποίου οι ένοπλες δυνάμεις, έχουν μία ιστορία με πολύ μακάβρια κεφάλαια, κυρίως εξαιτίας της ανοιχτής συνεργασίας τους με τους παραστρατιωτικούς.

Στον πόλεμο αυτό, που αριθμεί πάνω από 200.000 θύματα όλα αυτά τα χρόνια, επτά στα δέκα θύματα δεν ήταν πολίτες με εμπλοκή στην ένοπλη σύγκρουση. Ήταν φοιτητές, αγρότες, συνδικαλιστές, δημοσιογράφοι, καθηγητές, ιθαγενείς, ολόκληρος ο αντιστεκόμενος λαός. Όλοι αυτοί και όλες αυτές, δολοφονήθηκαν ως υποτιθέμενοι αντάρτες ή συνεργάτες τους. Η διαρκής παρουσία των αντάρτικων στην ιστορία της Κολομβίας, χρησιμοποιήθηκε προς όφελος ενός καθεστώτος που καταδίωκε με στρατιωτικά μέσα και με νομικά εργαλεία την πολιτική αντιπολίτευση και τα κοινωνικά κινήματα λαϊκής βάσης. Η ανακοίνωση λοιπόν του Μάρκες και των άλλων υπαρχηγών σχετικά με την «αναγέννηση» των FARC, θα πετύχει το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκει. Το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να δώσει το τέλειο πρόσχημα για περισσότερη καταστολή ακριβώς εξαιτίας του ότι αυτή θεμελιώνεται στην «απειλή των ανταρτών».

Φωτογραφία από διαδήλωση του Κινήματος των Θυμάτων Κρατικής Τρομοκρατίας (MOVICE)

Το κολομβιανό κράτος και συγκεκριμένα αυτή η κυβέρνηση είναι οι μόνοι που θέλουν τον πόλεμο, τον χρειάζονται, τον επιβάλλουν, κερδίζουν από αυτόν. Το ίδιο και το εγχώριο και ξένο κεφάλαιο, που τρίβει τα χέρια του με την ερήμωση της υπαίθρου, καθώς δε θα έχουν απομείνει πλέον κοινότητες για να αντισταθούν στην εισβολή των εταιριών και την αρπαγή των φυσικών αγαθών.

2. Η απαξίωση των FARC στη συνείδηση του κολομβιανού λαού

Οι FARC έχουν υποστεί εδώ και πολλά χρόνια πολιτική ήττα από την οποία δεν έχουν συνέλθει και δύσκολα θα συνέλθουν, καθώς οι κοινωνικές ομάδες σε αυτή τη χώρα δεν τους βλέπουν σαν εναλλακτική, παρά τις δύσκολες συνθήκες φτώχειας και αποκλεισμού στις οποίες οι ίδιες ζουν. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η χρόνια κρατική και μηντιακή προπαγάνδα και η ρητορική μίσους προς τους αντάρτες, έχει πετύχει την ταύτιση τους με την τρομοκρατία στο συλλογικό φαντασιακό. Αλλά κυρίως οφείλεται στις πρακτικές των ίδιων των ανταρτών. Η νούμερο ένα κατακριτέα πρακτική, είναι η εμπλοκή τους στο εμπόριο ναρκωτικών. Οι αντάρτικες ομάδες που κάποτε προσέφεραν κοινωνικών έργο στις απομακρυσμένες περιοχές όπου απουσίαζε παντελώς το κράτος, που απολάμβαναν λαϊκής στήριξης από τους χωρικούς, οι οποίοι τους υποδέχονταν με τιμές και τους φιλοξενούσαν στα σπίτια τους, μας αποχαιρέτησαν τη δεκαετία του 1980 με την εισβολή στο προσκήνιο του εμπορίου των ναρκωτικών.

Δεύτερον, τα βασικά θύματα ακριβώς αυτών των παράνομων δραστηριοτήτων, ήταν οι κοινότητες που κατοικούν στα εδάφη όπου δρούσαν καθημερινά οι αντάρτες. Για παράδειγμα, η επιβολή εκ μέρους των FARC των παράνομων εξορύξεων, κατέστρεψε όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και τα μέσα διαβίωσης αυτών των κοινοτήτων, δηλαδή την αγροτική παραγωγή. Το ίδιο αποτέλεσμα είχε και ο εξαναγκασμός αγροτικών πληθυσμών να αντικαταστήσουν τις καλλιέργειες τροφίμων με εκείνες της κόκας.

Τρίτον, εδώ και δεκαετίες οι FARC είχαν απομακρυνθεί από τους αγώνες των κινημάτων: των εργαζομένων των φοιτητών, των αγροτών. Στην ύπαιθρο, αντί να συνεργαστούν με τις ιθαγενείς και μαύρες κοινότητες ενάντια στη λεηλασία της γης και του πολιτισμού τους, τις οδήγησαν και αυτοί στον εκτοπισμό, προκειμένου να κρατήσουν για τον εαυτό τους τον έλεγχο τον εδαφών. Δυστυχώς, αντί να αποτελέσουν παράγοντα επαναστατικής αλλαγής, οι FARC μετατράπηκαν σε εμπόδιο της.

Για όλους αυτούς τους λόγους, έχουν καταδικαστεί στη συνείδηση του κόσμου και πρώτα απ’όλα του κόσμου των κινημάτων. Οι FARC εκφυλίστηκαν επειδή έχασαν τα όρια τους. Στα πλαίσια ενός ανορθόδοξου πολέμου, το να παίρνεις π.χ. έναν αστυνομικό ως όμηρο, για να ασκήσεις πολιτική πίεση, είναι εντός των ορίων. Το να τον κάνεις ανθρώπινη ασπίδα, δεν είναι. Το να βιάζεις γυναίκες – ομήρους, δεν είναι. Το να στρατολογείς με τη βία δεκατετράχρονα, δεν είναι. Το να κατασκηνώνεις σε σχολεία μετατρέποντας τα σε στρατιωτικούς στόχους, επίσης δεν είναι. Αυτές οι πρακτικές, δε συγκρίνονται βέβαια σε σε καμία περίπτωση σε συχνότητα και σε φρικαλεότητα με τα εγκλήματα των παραστρατιωτικών, όμως αυτό δεν δίνει κανένα πλεονέκτημα στις FARC.

Εάν η εξέγερση από μόνη της είναι ένα όριο, για να θυμηθούμε τον Καμύ, ένα όριο στην αδικία και την καταπίεση, οι εξεγερμένοι οφείλουν να διατηρούν το ηθικό τους πλεονέκτημα απέναντι στον αντίπαλο, θέτοντας τα δικά τους όρια. Γιατί με βάση τη συνέπεια τους απέναντι σε αυτά τα όρια θα κριθούν.

Φυλλάδιο των FARC στο οποίο κηρύσσουν ως στρατιωτικό στόχο ιθαγενείς ηγέτες

3. Αντί να εκπροσωπούν το λαό, τον υποκαθιστούν

Ποιος είναι τελικά το υποκείμενο της επανάστασης; Δε χρειάζεται παρά να διαβάσει κανείς την προαναφερθείσα ανακοίνωση των κινημάτων, την οποία υπογράφουν και οι ιθαγενείς κοινότητες της Κάουκα. Οι αντιρρήσεις στη μονομερή πρωτοβουλία των FARC διατυπώνονται ως εξής:

«Ο λαός έχει μπουχτίσει με το ότι κάποιοι λίγοι ένοπλοι επιβάλλουν την αλήθεια τους και την οδό τους υποκαθιστώντας μας, ακυρώνοντας μας, διατάζοντας μας, κρίνοντας μας και βάζοντας μας στο θέατρο της λεηλασίας, του τρόμου και του θανάτου. Το να απαντάς στον τρόμο του κράτους με τρόμο, σημαίνει ότι ακυρώνεις το λαό. ΟΧΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΑΣ. Έχουμε υποστηρίξει το τέλος της σύγκρουσης και τη συμφωνία ειρήνης FARC – Κράτους προκειμένου, επιτέλους, να αναγνωριστεί η φωνή μας και τα δικαιώματα μας, όχι για να μας επιβληθούν από τα πάνω εν ονόματι αυτών των δικαιωμάτων, σχέδια για τα οποία δε συμβουλευτήκατε κανέναν (..) Δε θα μας αρνηθείτε και πάλι το δικαίωμα να υπάρχουμε, να αποφασίζουμε, να ζούμε, να σκεφτόμαστε και να χαράξουμε το δικό μας προορισμό (…) Το δικαίωμα για να χτίσουμε μία άλλη χώρα χωρίς αφεντικά, είναι όλων μας και όχι μόνο κάποιων. Είναι δικαίωμα του λαού, όχι κάποιας συντεχνίας ή παράγοντα ένοπλου ή μη.

Ο κολομβιανός λαός δεν είναι το Κράτος, ούτε εκείνοι που κυριαρχούν και έχουν την εξουσία.

Γνωρίζετε ότι ούτε εσείς είστε.

Από σεβασμό σε μία χώρα συλλογική κι χωρίς αφεντικά, μην κηρύσσετε τον πόλεμο εναντίον μας στο δικό μας όνομα.

Δε σας έχουμε εξουσιοδοτήσει, δεν τον θέλουμε, δεν τον δεχόμαστε».

Συμπερασματικά, τα κοινωνικά κινήματα δεν απορρίπτουν, αντίθετα, προασπίζονται το δικαίωμα στην εξέγερση. Πώς θεωρούν ότι πρέπει να οργανωθεί αυτή; Σίγουρα με με μαζικότερους όρους και με επιθυμητή τη συμμετοχή ΚΑΙ των ανταρτών στη διαμόρφωση των όποιων διεργασιών:

«Είναι δικό μας δικαίωμα, συμπεριλαμβανομένων εσάς, να προτείνουμε, να οργανώσουμε και να ανοίξουμε το δρόμο της δικής μας απελευθέρωσης και ειρήνης».

……………………..

Για μία εισαγωγή σχετικά με την πολυσύνθετη κολομβιανή σύγκρουση, διαβάστε εδώ.

* Το σκίτσο της κεντρικής φωτογραφίας είναι του Juan Ruiz.