Δέκα μέρες μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στο Εκουαδόρ, αν κάτι έχει γίνει ξεκάθαρο, είναι η ανικανότητα του νεοφιλελευθερισμού να εξασφαλίσει σταθερότητα οικονομική και πολιτική. Αντιθέτως, συνταγές οργανισμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μπορούν να μετατραπούν σε όπλα μαζικής καταστροφής σε χρόνο – ρεκόρ.
Ο πρόεδρος Λενίν (και όχι Λένιν) Μορένο, πρώην υπουργός του Ραφαέλ Κορρέα εξελέγη υποσχόμενος να δώσει συνέχεια στην «προοδευτική εποχή» που σηματοδότησε η διακυβέρνηση του προκατόχου του. Ο Κορρέα αποτελούσε βασικός μέλος της συμμαχίας Φιντέλ – Λούλα – Τσάβες – Μοράλες – Ορτέγκα – Σελάγια την προηγούμενη δεκαετία, κατά την οποία φυσούσε αριστερόστροφος αέρας στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου.
Ο Μορένο λοιπόν, δεν κέρδισε τις εκλογές με ένα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Ωστόσο, ως προεδρική φιγούρα απαξιώθηκε πολύ γρήγορα στη συνείδηση του κόσμου, ακριβώς επειδή παραδόθηκε στη ντόπια και ξένη ολιγαρχία. Αυτή η στροφή 180 μοιρών, κορυφώθηκε με την εξαγγελία του τωρινού «πακετάσο»: ενός πακέτου οικονομικών και εργασιακών μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια συμφωνίας με το ΔΝΤ. H κατάργηση των επιδοτήσεων στα καύσιμα ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και είχε μεγάλη συμβολική σημασία: εμπέδωσε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση αφαιρεί τη στήριξη από εκείνους που την είχαν μεγαλύτερη ανάγκη, από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, για να τη χαρίσει στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Ο Μορένο βασιζόταν στο ότι οι κοινωνικές αντιδράσεις ανήκουν στο παρελθόν. Ξέχασε ότι παλιότερες απόπειρες να επιβληθούν αντίστοιχα μέτρα, κατέληξαν στην ανατροπή τριών προέδρων πριν από το 2007. Λάθος εκτίμηση. Η χώρα αυτή τη στιγμή βιώνει μεγαλύτερη λαϊκή εξέγερση από το 2005.
Τα μέτρα που πυροδότησαν την εξέγερση
Το εκουατοριανό μνημόνιο προβλέπει τα εξής:
1. Αυξήσεις 120% στη ντίζελ βενζίνη και 30% στην απλή αμόλυβδη, με παράλληλη κατάργηση των επιδοτήσεων στα καύσιμα. Το μέτρο αυτό αυτομάτως συνεπάγεται αυξήσεις στα εισιτήρια στα μέσα μαζικής μεταφοράς.
2. Μειωμένο μισθό για τους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου. Οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες που απασχολούνται στα πιο επισφαλή επαγγέλματα, αν έχουν την «τύχη» να ανανεωθούν οι συμβάσεις τους, θα πληρώνονται κατά 20% λιγότερο για τις ίδιες ώρες εργασίες με πριν. Απευθείας δωράκι στις επιχειρήσεις, με υπογραφή ΔΝΤ.
3. Μείωση από 30 σε 15 των ετήσιων ημερών αδείας για τους υπαλλήλους στις δημόσιες υπηρεσίες. Διακοπές και ξεκούραση τέλος. Όλοι και όλες καλούνται να δουλέψουν 120 ώρες το χρόνο επιπλέον.
4. Η παραπάνω κατηγορία εργαζομένων θα προσφέρει στο εξής μία μέρα δουλειάς το μήνα για την αποπληρωμή των τόκων του εξωτερικού χρέους της χώρας. Το κράτος, δηλαδή, κλέβει με αυτόν τον ξεδιάντροπο τρόπο, 8 ώρες εργασίας μηνιαίως από τους περίπου 36.000 υπαλλήλους που απασχολούνται στις 33 δημόσιες υπηρεσίες της χώρας!
Ο κλασικός παράγοντας «Ηνωμένες Πολιτείες»
Είναι φανερές οι πιέσεις που δέχεται το Εκουαδόρ για έκδοση του Τζούλιαν Ασάνζ. Ο ίδιος ο πρόεδρος Μορένο σε δηλώσεις του δεν κρύβει τη δυσφορία του για την παραχώρηση ασύλου από τον Κορρέα στον Ασάνζ, καθώς θεωρεί την ιστορία αυτή ως ένα εμπόδιο στις σχέσεις Εκουαδόρ – Η.Π.Α., το οποίο δεν μπορεί να ξεφορτωθεί.
Πέρα όμως από την υπόθεση Ασάνζ, είναι εμφανής η υποταγή της κυβέρνησης Μορένο στα κελεύσματα των ΗΠ.Α., παρόλο που στη θεωρία οι στόχοι της εξωτερικής πολιτικής του Εκουαδόρ δεν έχουν αλλάξει. Η σύσφιξη των φιλικών σχέσεων μεταξύ των κυβερνήσεων Μορένο και Τραμπ επιταχύνθηκε με τις επισκέψεις υψηλών αξιωματούχων του Λευκού Οίκου όπως ο Κηθ Μάινς, επικεφαλής του Στέητ Ντηπάρτμεντ για τις σχέσεις με τις χώρες των Άνδεων. Με αφετηρία αυτές τις συναντήσεις η εκουατοριανή κυβέρνηση συναίνεσε σε κάποιες κατευθύνσεις οικονομικής και στρατηγικής συνεργασίας με βασικά σημεία το άνοιγμα στις ξένες επενδύσεις και τον υποτιθέμενο πόλεμο κατά των ναρκωτικών.
Ως προς το δεύτερο ζήτημα, το Εκουαδόρ αποδέχεται τις κατασταλτικού τύπου επιχειρήσεις που προκρίνει η κυβέρνηση Τραμπ. Αυτό σημαίνει ότι εντείνεται η στρατιωτικοποίηση της χώρας, καθώς και οι επιθετικοί αέριοι ψεκασμοί με χημικά εναντίον των αγροτικών πληθυσμών που καλλιεργούν το φυτό της κόκας. Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ αρνείται να συζητηθεί η παράμετρος της ζήτησης της κοκαϊνης από τις εύπορες χώρες και της ύπαρξης μιας διεθνούς οικονομίας που κινείται από το εμπόριο των ναρκωτικών.
Παράλληλα με την παροχή διευκολύνσεων στον αμερικανικό Οργανισμό για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών (DEA) προκειμένου να διεξάγει επιχειρήσεις στην εκουατοριανή επικράτεια, η κυβέρνηση Μορένο επέτρεψε και στο Τμήμα Μετανάστευσης των Η.Π.Α. να δρα στο έδαφος της χώρας. Μετά από διπλωματική πίεση των Η.Π.Α, επανήλθαν οι στρατιωτικές ασκήσεις, που είχαν σταματήσει το 2009 με το κλείσιμο της βάσης της Μάντα, καθώς και η παρουσία του FBI και άλλων οργανισμών κατασκοπείας. Αυτά, με το πρόσχημα του πολέμου κατά των ναρκωτικών, σε μία χώρα όπου υπάρχουν ελάχιστες καλλιέργειες κόκας σε σχέση με τις γειτονικές χώρες των Άνδεων, όπως η Βολιβία, το Περού και η Κολομβία.
Εκουαδόρ, ο δούρειος ίππος για την άλωση της Βενεζουέλας;
Όλα τα παραπάνω σηματοδότησαν την επιστροφή του Εκουαδόρ στην κηδεμονία των Η.Π.Α. Η εξέλιξη αυτή επικυρώθηκε με την επίσκεψη του Αντιπροέδρου Μάικ Πενς τον περασμένο Ιούνιο, στα πλαίσια συνάντησης του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ). Εκεί ο Πενς ζήτησε την αποβολή της Βενεζουέλας ως κράτους – μέλους του ΟΑΚ. Εξαιτίας αυτών των πιέσεων η κυβέρνηση Μορένο έχει υπαναχωρήσει από την έως τώρα γραμμή υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας της Βενεζουέλας και σε όσες αποφάσεις του ΟΑΚ αμφισβητούν την νομιμότητα της κυβέρνησης Μαδούρο, ψηφίζει «λευκό».
Με πρόσχημα λοιπόν την «ανθρωπιστική κρίση» οι Η.Π.Α. προσπαθούν να εμπλέξουν όσο γίνεται περισσότερα κράτη της περιοχής όχι μόνο στην ασφυκτική διπλωματική πίεση ενάντια στη Βενεζουέλα, αλλά και σε μία ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση. Το όλο σκηνικό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη την άνοδο της άκρας δεξιάς σε χώρες της περιοχής. Η ευθυγράμμιση του Εκουαδόρ με τη Βραζιλία του Ζαϊχ Μπολσονάρο και την Κολομβία του Ιβάν Ντούκε βρίσκει αντίθετη μια μεγάλη μερίδα κόσμου, που έχει βαρεθεί τη μεταχείριση των λατινοαμερικάνικων χωρών ως την «πίσω αυλή των Ηνωμένων Πολιτειών». Για το λόγο αυτό, στους κατειλημμένους δρόμους του Εκουαδόρ, πέρα από τις φωνές που εναντιώνονται στα οικονομικά μέτρα, ακούει κανείς πολλά συνθήματα ενάντια στην επιστροφή της χώρας στην εποχή που ήταν προσδεδεμένη στο άρμα των Η.Π.Α.
Η εξάπλωση της εξέγερσης
Τις πρώτες μέρες των διαδηλώσεων οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης έκαναν λόγο για επεισόδια που υποκινούν κάποιοι πραξικοπηματίες, πίσω από τους οποίους κρύβεται ο Νικολάς Μαδούρο αλλά και ο πρώην πρόεδρος Ραφαέλ Κορρέα. Στη λαϊκιστική πολιτική, άλλωστε, του Κορρέα, αποδίδουν την τωρινή οικονομική κρίση. Από την πλευρά τους, τα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονται από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, προπαγανδίζουν την ιδέα ότι ο λαός διαμαρτύρεται όχι επειδή καταπατούνται βασικά εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, αλλά επειδή κάποιοι λίγοι χάνουν «προνόμια». Ωστόσο, η οργή διαρκώς μεγαλώνει και στους απεργούς δημόσιους υπαλλήλους προστέθηκαν οι οδηγοί, το φοιτητικό κίνημα και ιθαγενείς πληθυσμοί από κάθε γωνιά της χώρας.
Ούτε η κατάσταση εξαίρεσης ούτε η απαγόρευση κυκλοφορίας σε ορισμένες περιοχές, ούτε οι χίλιες και πλέον συλλήψεις, ούτε ο έξι νεκροί έχουν καταφέρει να κρατήσουν τον κόσμο στο σπίτι του. Οι καταλήψεις κτηρίων και δρόμων, οι συμπλοκές με στρατό και αστυνομία και τα οδοφράγματα από τις μεγάλες πόλεις, Κίτο και Γουαγιακίλ, έχουν εξαπλωθεί και στις αγροτικές περιοχές της χώρας, κυρίως σε περιοχές της Αμαζονίας που υφίστανται τα τελευταία χρόνια τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις από τις εξορύξεις πετρελαίου. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιθαγενείς πληθυσμοί πρωτοστατούν σε αυτό τον αγώνα: είναι αυτοί που βιώνουν την αρπαγή των εδαφών τους και τη λεηλασία της φύσης χάριν του ενεργειακού – εξορυκτικού μοντέλου «ανάπτυξης».
Οι ιθαγενείς περιφρουρούν τις κοινότητες τους και ανακοινώνουν ότι αστυνομικοί που εισέρχονται σε αυτές, καθώς και δημοσιογράφοι που διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις, θα κρατούνται αιχμάλωτοι και θα εφαρμόζονται σε αυτούς οι ποινές που προβλέπει το αυτόνομο δίκαιο των ιθαγενών. Κυβέρνηση και ΜΜΕ κατηγορούν το δίκτυο των ιθαγενών οργανώσεων CONAIE ότι παίζει το παιχνίδι του Κορρέα, όπως σε παλιότερες κινητοποιήσεις το κατηγορούσε ο Κορρέα ότι παίζει το παιχνίδι της δεξιάς αντιπολίτευσης. Κυβέρνηση, ΜΜΕ και λευκές ελίτ καταφεύγουν επίσης στο αφήγημα ότι η παρούσα σύγκρουση, είναι μία μάχη «μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας». Όμως το ιθαγενές κίνημα δηλώνει αποφασισμένο να συνεχίσει τις κινητοποιήσεις «μέχρι να φύγει το ΔΝΤ» και αποδεικνύει διαρκώς ότι είναι το καλύτερα οργανωμένο από όλα τα κοινωνικά κινήματα.
Εργαστήρι κατασκευής αυτοσχέδιων ασπίδων. Photo: Revista Tierra Bella
Η κυβέρνηση του Εκουαδόρ παραπαίει. Το ζήτημα είναι, τι θα ακολουθήσει μετά το “goodbye Lenín”. Θα προχωρήσει η εξέγερση θέτοντας πιο ριζοσπαστικά αιτήματα ή θα χαθεί με την υπόσχεση εκλογών που πιθανόν να φέρουν στην εξουσία κάποια αριστερή κυβέρνηση;
……………………
Πηγές:
Tierra y Libertad 